FIRST LEGO League bij De Hofvilla: Van kleinschalige start tot groot succes

Wateringen, dinsdagochtend 5 november – Het schoolplein van basisschool De Hofvilla ligt er verlaten bij. Maar de rust is schijn. Als de voordeur openzwaait, stroomt het geluid van kinderstemmen naar buiten. In de hal van de school worden de finales gespeeld van FIRST® LEGO® League Challenge. En dat is een serieuze zaak. Leerlingen verdringen zich om de wedstrijdtafels.

‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.’ Deze beroemde uitspraak is het motto van basisschool De Hofvilla. Dat zo’n school meedoet aan FIRST LEGO League, het project dat de nieuwsgierigheid van kinderen prikkelt en hen uitnodigt op avontuur te gaan, lijkt bijna vanzelfsprekend. Maar ook hier begon het klein. Na de eerste voorzichtige stappen op het gebied van techniekonderwijs onder leiding van een ict-er, kreeg Ilona Jagtenberg in 2018 – tot dan toe nog leerkracht speciaal onderwijs – techniekonderwijs toegewezen. Ze startte op eigen initiatief met FIRST LEGO League, bijgestaan door een externe adviseur, René van der Kruit, coördinator van FIRST LEGO League in de regio’s Delft, Haaglanden & Westland. Ze weet het nog goed. Het thema was Mission Moon.

Game on

Ilona Jagtenberg: ‘Het eerste jaar begonnen we met één team aan FIRST LEGO League Challenge, dat én robotica én innovatieopdrachten deed. Vanwege het enthousiasme onder de leerlingen werden dat het jaar erop twee teams. Nu doen alle leerlingen van groep 7 en 8 mee, totaal 150 leerlingen. In de onder- en middenbouw doen de leerlingen aan FIRST LEGO League Discover en Explore, leren ze het programma al een beetje kennen en zijn ze voorbereid als ze later aan Challenge meedoen.’ Juist die doorlopende leerlijn zorgt voor een solide basis en verhoogt de betrokkenheid bij het project. ‘Leerlingen die al eens hebben meegedaan, helpen nieuwe deelnemers en dat zorgt voor een natuurlijke doorstroming.’

Bij De Hofvilla is voor de finale gekozen voor twee aparte wedstijden. Zes teams gaan de strijd aan om de beste robotprestaties, de andere zes om de beste innovatieplannen. Ilona Jagtenberg: ‘Onze ervaring is dat met twee opdrachten in een team, de leerlingen uiteindelijk toch in subgroepen aan het werk gaan. Daarom hebben we uiteindelijk deze keuze gemaakt.’ Die keuze voor twee trajecten past beter bij de focus op talentonderwijs waar De Hofvilla voor staat. ‘Kinderen laten kiezen wat hen het interessantst lijkt. En het scheelt tijd. Vanaf het einde van de zomervakantie tot de herfstvakantie hebben ze beperkt tijd – 1 uur lestijd en extra ateliertijd – om zich voor te bereiden op de finale. In negen weken moet de robot gebouwd en geprogrammeerd zijn en het innovatieproject bedacht en uitgewerkt in een prototype.’

Zomaar meedoen aan FIRST LEGO League zit er niet in. Motivatie is het toverwoord. Elke leerling vult een enquête in om uit te leggen waarom hij of zij wil meedoen. ‘Omdat een vriendje meedoet,’ telt niet mee. De eerste drie weken na de zomervakantie maken de leerlingen kennis met het project: wat zijn de basistaken, wat zijn de uitdagingen. Na een paar weken hebben ze meer gevoel bij het project en kunnen ze bewuster kiezen om door te gaan,’ legt Ilona Jagtenberg uit.

De strijd

Ondertussen staan twee teams klaar voor de robotwedstrijd aan de speeltafels met daarop de speelmat: de kaart van een oceaan en verschillende bouwwerken zoals een onderzeeër, een vissersschip, een gezonken schip. De strategie wordt op het laatste moment nog doorgenomen. ‘Als we de robot hier neerzetten, dan kan die rechtdoor naar het gezonken schip.’ Elk team moet twee missies uitvoeren met zijn eigen gebouwde en eigen geprogrammeerde LEGO-robots. Voor dit team is de opdracht om de mast van het gezonken schip rechtop te zetten. Grote verslagenheid als de robot doel mist. Gejuich als de mast van het gezonken schip succesvol rechtop geduwd wordt. Aan de muur hangen de scoreformulieren waarop de stand nauwkeurig wordt bijgehouden. In een kleine zijruimte staat een andere tafel, daar kan nog geoefend worden. In weer een ander lokaal worden de teams bevraagd en geobserveerd op hun samenwerking, hun Core Values, terwijl ze samen een kaartenhuis bouwen.

In het aangrenzende klaslokaal presenteren de teams hun projecten voor de jury van deskundigen: twee gastdocenten van WWF regio Laaglanden en René van der Kruit. De presentaties kunnen rekenen op een groot publiek van medeleerlingen uit de andere innovatieteams. Aan de orde zijn actuele problemen waarmee de oceanen te kampen hebben: overbevissing en plastic soep. De teams presenteren hun casus: probleemstelling, hoe deden ze hun research, wat is hun oplossing en hoe ziet die eruit. De jury stelt kritische vragen en legt uit. Eric ten Sande (WWF): ‘De oceanen zijn inderdaad lang niet zo gezond als we zouden willen en het tekort aan zuurstof in de oceaan is een punt van zorg. Gelukkig is niet alle zuurstof weg. Haal allemaal eens twee keer diep adem …’ Het geluid van diepe in- en uitadem volgt. ‘De tweede hap lucht die jullie namen komt nog steeds uit de zeeën en oceanen,’ legt Eric ten Sande uit.

Leercurve

Ilona Jagtenberg is steeds overal, bijgestaan door twee collega’s. Leerlingen worden aangemoedigd, soms getroost of opbeurend toegesproken. Het is niet altijd makkelijk om te verliezen. Ook dat is onderdeel van de leercurve van FIRST LEGO League. De Hofvilla onderscheidt zich met haar aanpak, maar elk onderdeel van het project is even belangrijk. In de onderbouw nemen niet alle leerlingen deel aan FIRST LEGO League Discover en Explore. Dat heeft te maken met de beperkte capaciteit. De school telt 650 leerlingen. Alleen al voor Challenge zijn drie leerkrachten die eerste negen weken van het schooljaar in de weer. Maar dan leren alle 150 bovenbouwleerlingen programmeren, presenteren, onderzoeksvragen stellen en kritisch nadenken. Dat is alleen maar mogelijk doordat we zo’n grote school zijn. We werken met een vast team, maar ook wij moeten wel flexibel inspelen op de planning. Gelukkig konden we het dit jaar zo regelen dat alles klopte.’ Maar ze heeft geen seconde spijt van haar keuze om voor FIRST LEGO League aan de slag te gaan. ‘De kinderen zijn echt supergemotiveerd. Het is geweldig om te zien hoe zelfstandig ze aan de slag gaan. Ze hoeven eigenlijk niet gestuurd te worden, ze doen het gewoon allemaal zelf. Een collega van basisschool De Wereld kwam even sfeer proeven. Hij zei: “Ik kan bijna niet geloven wat ik hier zie! Het enthousiasme straalt er echt vanaf.”’

Youssef uit groep 8 die met zijn team de innovatie-opdracht won, heeft ook geen spijt. Hij vat het belang van dit programma in deze tijd misschien nog wel het allerbeste samen. ‘Ik dacht dat het leukste was om creatief te kunnen zijn, maar FIRST LEGO League gaat ook om vriendelijkheid. Dat we het samendoen. Dat je niemand moet uitsluiten.’ Ilona Jagtenberg raadt elke school aan alles op alles te zetten om aan FIRST LEGO League mee te doen. Dit programma legt een prachtige basis voor de eisen in het voortgezet onderwijs.’